Lạp xưởng là một loại thực phẩm có nguồn gốc từ Trung Quốc, ngoài cái tên lạp xưởng thì nó còn có tên là lạp xường, hay lạp sườn.
Nguồn gốc của lạp xưởng
Như đã nói ở trên, lạp xưởng có xuất xứ từ Trung Quốc.
Tuy nhiên, ở Việt Nam lạp xưởng đã được biến tấu và có nhiều loại cũng như là một món ăn đặc sản của nhiều tỉnh thành như: Lạp xưởng ở Long An, lạp xưởng ở Cao Bằng, lạp xưởng ở Tây Bắc, lạp xưởng ở An Giang... Mỗi nơi, bằng tay nghề và công thức chế biến sáng tạo của người dân, mỗi nơi lạp xưởng đều có những hương vị thơm ngon, say đắm lòng người.
Các loại lạp xưởng phổ biến nhất
Có rất nhiều loại lạp xưởng, nhưng trong bài này chúng tôi sẽ gửi đến các bạn một số loại chính dưới đây:
Lạp xưởng heo
Lạp xưởng heo là loại lạp xưởng phổ biến nhất, là món ăn mà nhắc đến lạp xưởng thì người ta nghĩ ngay đến lạp xưởng làm từ thịt heo.
Với thành phần chính là thịt heo tươi, chọn ở phần thịt có màu đỏ, kèm theo mỡ trắng sáng, thường thì người dân lấy phần thịt mông, thịt thăn hoặc thịt vai để làm. Thịt heo làm phải có nạc, có mỡ thì lạp xưởng mới béo, mới ngon được mang xay nhỏ hoặc băm nhỏ sau đó trộn gia vị ( tùy mỗi vùng mà gia vị, cách ướp khác nhau).
Mỗi nơi có công thức chế biến riêng nên cũng tạo được nhiều hương vị đặc trưng ( có khi thêm rượu trắng, có khi thêm mai quế lộ, nói chung gia vị thì vô vàn kiểu), để thịt lên men tự nhiên, hỗn hợp được cho vào ruột heo, và mang đi phơi nắng, khi đã phơi khô đúng chuẩn thì mang vào bảo quản hoặc treo gác bếp sử dụng dần.
Lạp xưởng bò
Món ăn này có nguồn gốc từ người Chăm, và không xa lạ món này chính là đặc sản của Châu Đốc - Châu Đốc ngoài nổi tiếng với món lạp xưởng bò thì còn biết đến với món đường thốt nốt, đường phèn.
Lạp xưởng bò muốn ngon thì nguyên liệu là quan trọng, tốt nhất chọn thịt nạc, bắp hay đùi...chế biến, làm sạch, rửa sạch với rượu trắng để loại bỏ mùi hôi của thịt bò. Ngoài nguyên liệu thì công thức ướp cũng là điều cốt yếu để tạo nên hương vị của món ăn này, thịt bò hoặc là xay hoặc là băm nhỏ, sau đó trộn đều với các gia vị như hạt nêm, đường, tiêu,...và các gia vị khác, tiếp tục nhồi hết vào ruột bò.
Khi phơi dưới nắng xong thì mang vào bảo quản.
Lạp xưởng phơi càng lâu thì mùi vị sẽ càng ngon, món ăn này vừa bổ dưỡng lại vừa thơm ngon, là món ăn say đắm biết bao thực khách.
Lạp xưởng vịt
Lạp xưởng vịt là món ăn xuất xứ từ Campuchia, sau đó người dân ở tỉnh Sóc Trăng đã tinh tế và chế biến lại theo phong cách và khẩu vị của người Việt.
Lạp xuỏng vịt của Sóc Trăng có điểm khác biệt và đặc trưng riêng. Và hình dáng lạp xưởng cũng không giống loại thông thường là nhét vào ruột heo hay ruột bò, mà thịt vịt được ép thành miếng và phơi khô.
Thịt vịt là món ăn ngon bổ dưỡng. Với nhiều món ăn từ vịt nổi tiếng như vịt quay, gỏi vịt, vịt nấu chao... mang hương vị thơm ngon, thì lạp xưởng vịt lại mang đến sự kết hợp hài hòa giữa vị thơm, độ mềm dẻo của thịt vịt, tổng hòa kết hợp thành một món ăn ngon khó cưỡng.
Lạp xưởng tôm
Lạp xưởng tôm là một trong những loại lạp xưởng được yêu thích, với nguyên liệu chính là tôm đất tươi, sau đó được người dân sơ chế, làm sạch, bóc vỏ, xay hoặc băm nhuyễn ra, tiếp tục trọn đều với công thức gia vị như ngũ vị hương và rượu Mai Quế Lộ. Tôm có màu hồng cam nổi bật, còn lạp xưởng tôm thì mang đến hương vị tuyệt vời, ăn vào thấy thơm, thấy độ ngọt của tôm, một món ăn mà bạn nên thử.
Nói về vùng đất nổi tiếng với lạp xưởng tôm thì chúng ta có thể kể đến Cần Giuộc ở tỉnh Long An, món lạp xưởng tôm ở đây được đánh giá cao.
Lạp xưởng trứng muối
Nói đến trứng muối là ta nghĩ ngay đến món ăn đầy dinh dưỡng, trứng muối vừa bùi, béo lại vừa thơm, có rất nhiều món ăn kết hợp với trứng muối rất được nhiều người đón nhận và ưa thích.
Lạp xưởng trứng muối cũng không ngoại lệ, món ăn kết hợp của thịt và trứng muối cũng những gia vị truyền thống của người dân địa phương, tạo nên một món ăn mới lạ, độc đáo, bổ dưỡng và khá phổ biến, không chỉ mua để chế biến trong gia đình mà nó còn dùng để làm quà biếu tặng.
Cách phân biệt lạp xưởng tươi và lạp xưởng khô
Lạp xưởng tuy là món ăn không xa lạ với nhiều người, tuy nhiên phân biệt lạp xưởng tươi và khô chuẩn nhất thì không phải ai cũng nắm rõ, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngay nhé:
Kích thước lạp xưởng
Thông thường lạp xưởng khô thì có hình dáng, kich thước đa dạng, có thể dài bằng 1 gang tay hoặc là ngắn hơn, còn với lạp xưởng tươi thì ngắn cỡ 1 ngón tay.
Màu sắc lạp xưởng
Điều dễ dàng nhận biết chính là màu sắc của 2 loại lạp xưởng này, với lạp xưởng khô thì màu nó màu đỏ đậm, thịt màu không trong, còn với lạp xưởng tươi thì do không phơi khô nên nó căng bóng và thịt còn đỏ hồng, và ta có thể quan sát thấy những hạt tiêu ở trong lap xưởng.
Mùi hương và độ cứng của lạp xưởng
Một cách khác nữa mà chúng tôi muốn gửi đến cho bạn chính là ngửi và cầm lạp xưởng mà phân biệt
- Với lạp xưởng khô thì quá trình phơi khô thì lạp xưởng khô và nó co rút bên ngoài nên nhìn nó sần sùi, và có độ cứng nhất định, ngoài ra nó còn không hoặc mùi hương ít.
- Với lạp xưởng tươi thì bạn chỉ cần dùng tay bóp thì cảm nhận được độ mềm, mặt ngoài thì trơn nhẵn, mịn, và nó có mùi thơm đặc trưng.
Hương vị sau khi chế biến của lạp xưởng
Lạp xương khô khi chế biến món ăn ta thấy nó dai và có độ cứng, thêm vào đó nó cũng khá nhiều mỡ, vị ngọt nhưng hơi ngấy, còn riêng với lạp xưởng tươi thì mềm, xốp, vị ngon nhẹ nhàng, ăn không bị ngấy do mỡ.
Thành phần dinh dưỡng trong lạp xưởng
Lạp xưởng là một món ăn bổ dưỡng, tuy nhiên nó có lượng chất béo, muối, cholesterol và các axit béo no khá cao, thêm vào đó có nhiều loại sử dụng chất tạo mùi, tạo màu, ăn nhiều sẽ ảnh hưởng cho sức khỏe, vì vậy bạn cần ăn điều độ và khoa học để tránh ảnh hưởng tới tim mạch, tăng cân...
Giá trị dinh dưỡng trong 100g lạp xưởng chứa:
- Canxi 52mg
- Protid 20,8g
- Lipid 55g
- Calo 304
- Và một số chất dinh dưỡng khác.
Cách ăn lạp xưởng đúng cách
Lạp xưởng có nhiều chất dinh dưỡng nhưng nếu bạn ăn quá nhiều thì lại gây hại cho sức khỏe, bạn nên lưu ý một số vấn đề sau:
- Nên ăn 1-2 cây lạp xưởng/ tuần, không nên ăn nhiều
- Khi ăn lạp xưởng thì cần cung cấp thêm các chất xơ, chất đạm, chất béo khác như trứng, cá, hay thịt...
- Nên chế biến lạp xưởng hấp, nướng...hạn chế chiên
- Bảo quản lạp xưởng nơi khô ráo, thoáng mát, hoặc trong tủ lạnh
- Rửa lạp xưởng trước khi chế biến
- Ăn lạp xưởng nên ăn cùng rau xanh.
- Những người bị bệnh tim mạch hay những vấn đề khác nên được bác sĩ tư vấn trước khi dùng.
Lời kết
Lạp xưởng là món ăn ngon và bổ dưỡng nếu bạn biết cách sử dụng và ăn nó điều độ.
