Trà chứa nhiều chất chống oxy hóa, có thể giúp bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do gây hại, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
Trà là gì?
Ở Việt Nam, trà là thức uống được nhiều người yêu thích, từ các dòng trà bình dân đến dòng trà thượng hạng, một số loại trà được sử dụng như trà vàng, trà xanh, trà đen, trà ô long...
Trà là loại nước uống thứ 2 được ưa thích nhất thế giới, nước là thức uống phổ biến số 1. Tất cả các loại trà được sản xuẩt từ một loại cây trà (Cemellia Senensis), sống trên các cao nguyên vùng nhiệt đới. Trà có thể được tạo ra từ búp trà, lá trà... tùy vào phương pháp sản xuất khác nhau, các mức độ oxy hóa khác nhau mà có thể tạo được ra nhiều hương vị khác nhau. Trà thường trồng trà thành luống và liên tục chặt để cây chỉ cao ngang bụng, thuận tiện cho việc hái búp và tăng năng suất.
Thành phần dinh dưỡng của trà
Trà là thức uống đậm đà, hấp dẫn và có nhiều lợi ích cho sức khỏe, theo USDA thì trong 100g ( Amount Per) trà có chứa:
- Năng lượng: 1 calo
- Cholesterol: 0mg
- Protein: 0.1 g
- Kali: 18 mg
- Cafein: 11 mg
- Carbohydrat: 0.2 g
- Lipid: 0 g
- Natri: 4 mg.
Các thành phần chính có trong trà
Trong trà có nhiều lợi ích cho sức khỏe, dưới đây là một số thành phần chính có trong trà như:
Các vitamin và nguyên tố vi lượng
Trà có chứa nhiều khoáng chất và vitamin cần thiết cho sức khỏe con người, có thể kể đến như vitamin A, vitamin B2, vitamin B3, vitamin B5, vitamin C, kali, flour...
Fluor là thành phần có lợi cho răng miệng, cùng với favonoid giúp cải thiện sức khỏe của xương, phòng ngừa tình trạng loãng xương. Còn vitamin có trong trà giúp nâng cao miễn dịch và giúp phòng ngừa các bệnh cảm cúm thông thường.
Tinh dầu
Tinh dầu và các acid đi cùng tinh dầu cũng có nhiều trong trà.
Trong trà có 2 loại tinh dầu phổ biến, chúng có thành phần hóa học tương đối phức tạp
- Loại tinh dầu có mùi thơm
- Loại tinh dầu có mùi hăng
Chúng có nhiều công dụng như cải thiện tiêu hóa, kích thích đến hệ thần kinh trung ương, tốt cho người làm việc đầu óc. Trong lá trà tươi để phân tách lượng tinh dầu này khá khó khăn vì nó cũng rất nhỏ.
Để đánh giá chất lượng của các loại trà thì yếu tố hương thơm của trà là một trong những tiêu chí quan trọng. Ngoài yếu tố lá trà, nước trà khi pha,... thì hương thơm trà là sự tổng hợp của cả tinh dầu thơm trong búp trà tươi.
Hợp chất mùi hương của trà xanh sẽ không rõ bằng các loại trà oxy hóa cao.
Polyphenols
Polyphenol là một loại hợp chất có trong thực vật. Tannin là một loại hợp chất hóa học nằm trong một nhóm lớn hơn các hợp chất gọi là polyphenol.
Hợp chất polyphenol góp phần tạo nên vị chát của trà, hợp chất này có nhiều tác dụng cho sức khỏe con người. Hàm lượng polyphenol trong trà đen ít hơn nhiều so với trà xanh, trà thượng hạng có nhiều hơn trà bình dân, trà lá lớn chất lượng cũng nhiều hơn trà lá nhỏ, thêm vào nữa nó cũng tùy vào mùa vụ trà.
Polyphenol có nhiều loại, trong đó flavonoid nhiều nhất mà ở đây chủ yếu là tanin. Trà càng ngon, chất lượng đồng nghĩa với hàm lượng tanin càng cao. Polyphenol có nhiều lợi ích cho sức khỏe con người như giảm đường huyết, giảm chất béo ( lipid) trong máu, chống oxy hóa, diệt khuẩn, ngừa xơ vữa động mạch... Đặc biệt, khi nói về catechin, thì không thể không nói tới Epigallocatechin gallate (EGCG), với tác dụng chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp chống lại các gốc tự do, giảm viêm sưng và phòng bệnh tật. EGCG có nhiều nhất ở trà xanh, trà tươi có lượng EGCG cao hơn so với trà khô. Ngoài ra, thì EGCG cũng được tìm thấy ở trà đen, bạch trà, trà ô long.
Lipopolysaccharide (LPS)
Lipopolysaccharide (LPS) hợp chất của đường và chất béo (lipid), được cho là có công dụng trong việc trị liệu những người bị nhiễm phóng xạ, giúp tạo máu. Thường có màu nâu hoặc màu xám.
Caffeine
Caffeine là chất kích thích tự nhiên màu trắng, là một alkaloid.
Caffeine là chất kích thích có trong trà, nó có thể kích thích hệ thần kinh trung ương. Lượng caffein trong trà cũng có thể thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố như kỹ thuật trồng trà, mùa vụ, giống trà, ngoài ra trong lá trà thì lượng caffein cũng khác nhau tùy vào búp trà, lá trà thứ nhất...Caffein trong trà có những lợi ích như giúp tỉnh táo, kích thích hưng phấn, có lợi cho tiêu hóa và tim mạch...
Tuy nhiên, nếu bạn uống quá nhiều trà cũng dễ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
L-theanine
L-theanine là một axit amin được tìm thấy nhiều ở trong trà. L-theanine sẽ chuyển hóa thành hợp chất polyphenol khi gặp ánh sáng mặt trời mạnh. Do đó, các loại trà mọc ở đồi núi sẽ có ít L-theanine so với giống trà được canh tác ở vườn được che mát.
L-theanine có nhiều lợi ích như cải thiện tinh thần, giúp bạn có cảm giác thư thái, giảm căng thẳng, cũng có tác dụng nhất định đến vỏ thần kinh trung ương.
6 dòng trà phổ biến nhất hiện nay
Dựa vào thành phần nguyên liệu, phương pháp chế biến và bảo quản mà trà có 6 loại chính sau:
- Trà trắng ( bạch trà): Sau khi thu hái thì mang phơi khô và sấy, công đoạn khá đơn giản, đều này giúp trà tráng có lượng caffein ít nhất, giúp trà giữ được các dưỡng chất
- Trà vàng hay Hoàng trà: Là loại trà này được làm từ những búp trà non (búp trà 1 tôm 1–2 lá nõn) của cây chè Shan tuyết cổ thụ, mọc ở những vùng cao nguyên. Sau khi đảo - ủ - vò - sấy thì lá trà và màu nước nổi bật, vàng óng rất đẹp mắt nhờ quá trình gia công đã làm lớp diệp lục trong lá trà biến mất
- Trà xanh ( lục trà): Giai đoạn chế biến gồm đảo - vò - sấy. Trà xanh không bị oxy hóa, do đó, sau khi thu hái trà tươi xong, người làm trà làm nhanh chóng tiến hành công đoạn làm héo trà và sao trà để chặn quá trình oxy hóa, hoặc có thể dùng cách hấp để tiêu diệt men. Khi sao hay hấp thì các enzyme sẽ nhưng hoạt động. So với các loại trà khác thì trà xanh thường có độ chát cao hơn, do quá trình sản xuất trà xanh đã giữ lại nhiều thành phần polyphenol.
- Trà ô long: Quy trình gồm làm héo trà - phá cấu trúc trà - lên men trà - đảo trà - vò trà - sấy trà. Hương vị trà ô long dịu nhẹ dễ uống, phù hợp nhiều đối tượng. Trà có màu vàng hổ phách đến màu nâu đỏ do trà đã được oxy hóa một phần
- Hồng trà: Là loại trà được oxy hóa toàn bộ, độ lên men của trà đen là 100%, quá trình này tạo ra màu nước trà hổ phách đặc trưng cho lá trà.
- Trà đen: Có màu nâu đỏ khi pha, vị trà đậm đà, là một loại trà được oxy hóa toàn bộ.
