Nước mắm truyền thống là loại nước mắm được sản xuất theo phương pháp thủ công, phương pháp này đã được lưu truyền từ đời này qua đời khác.
Nước mắm truyền thống là gì? Đặc điểm nổi bật của nước mắm truyền thống
Nước mắm truyền thống là loại nước mắm được sản xuất theo phương pháp thủ công, phương pháp này đã được lưu truyền từ đời này qua đời khác. Nước mắm thường được làm từ cá và muối biển, sau khi sơ chế cá biển sạch, người ta ướp cả với muối theo công thức riêng, rồi hỗn hợp này được ủ trong các dụng cụ như lu sành, thùng gỗ... trong thời gian từ 12 đến 15 tháng. Nước mắm truyền thống có độ đạm cao, hương vị thơm nồng.
Nước mắm truyền thống là một loại gia vị quen thuộc và được sử dụng rộng rãi trong các món ăn của người Việt Nam. Phần thịt cá được phân giải thành các axit amin và protein, lại không chứa các chất phụ gia hay chất bảo quản, nên nước mắm truyền thống cũng có lợi cho sức khỏe.
Cách chọn mua nước mắm truyền thống
Nước mắm truyền thống là một loại nước mắm ngon, chất lượng, được rất nhiều người ưa chuộng, được làm từ cá biển và muối tinh khiết, qua qua trình ủ và lên men, giúp thu lại những giọt nước mắm tinh hóa của biển cả.
Dưới đây là những gợi ý giúp bạn chọn mua nước mắm truyền thống thơm ngon và chất lượng:
Độ đạm là yếu tố đánh giá chất lượng nước mắm
Độ đạm là lượng chất nitơ có trong thành phần của nước mắm, thể hiện sự nguyên chất và dinh dưỡng của nước mắm. Độ đạm là thông tin cung cấp cho người tiêu dùng về chất lượng của chai nước mắm hoặc có thể nói độ đạm chính là yếu tố đánh giá và quyết định nước mắm ngon và chất lượng hay không. Bạn có thể căn cứ theo Tiêu chuẩn Việt Nam về nước mắm (TCVN 5107:2003) để xem độ đạm của nước mắm có phù hợp hay không.
Độ đạm là chỉ số đầu tiên cần xem xét khi đánh giá chất lượng của nước mắm, vì nó biểu thị hàm lượng dinh dưỡng và độ nguyên chất của sản phẩm. Thông thường trên các bao bì nước mắm, các nhà sản xuất đã in rõ chỉ số này, nên bạn có thể chọn nước mắm có mức độ đạm và axit amin phù hợp trước khi chọn mua.
Độ chua thường nằm trong khoảng 4 - 6, tính theo số ml NaOH 1N cần thiết để trung hòa 100 ml nước mắm.
- Nếu dưới 2: Nước mắm này có thể đã bị pha loãng và dễ hỏng.
- Nếu trên 10: Hàm lượng đạm toàn phần cao, khoảng 18 - 20g/L.
Ngoài ra:
- Hàm lượng muối (NaCl): Nằm ở mức 250 - 280 g/L.
- Nitơ toàn phần: Độ cao càng lớn, đạm trong nước mắm càng nguyên chất.
- Tỷ lệ Nitơ formol/Nitơ toàn phần: Lý tưởng là trên 60%, đảm bảo độ ngon, chất lượng hơn
- Tỷ lệ Nitơ NH3/Nitơ formol: Cần nhỏ hơn 50%
Với nước mắm truyền thống, độ đạm thường dao động từ 30 - 45 độ, và cao nhất có thể đạt tới 60 độ.
Ngoài ra, theo tiêu chuẩn Việt Nam về nước mắm (TCVN 5107:2003) thì:
- Độ đạm >30No: Loại nước mắm đặc biệt.
- Độ đạm >25No: Loại nước mắm thượng hạng.
- Độ đạm >15No: Loại nước mắm hạng 1.
- Độ đạm >10No: Loại nước mắm hạng 2.
Kiến thức bổ sung: Các yếu tố như nitơ toàn phần, nitơ formol và nitơ amoniac là các tiêu chí để đánh giá độ đạm trọng nước mắm.
Xém xét qua mùi vị
Cách tốt nhất để đánh giá chất lượng nước mắm đó là nếm thử và ngửi thử mùi nước mắm, cảm quan và trải nghiệm thực tế này sẽ giúp bạn chọn mua nước mắm tốt nhất. Nước mắm ngon thường có mùi thơm dịu, vị đậm đà lan tỏa và lưu lại lâu trong miệng, độ mặn vừa phải. Ngược lại, nếu thấy vị mặn chát hoặc ngọt lạ gây khó chịu, hay mùi hóa chất thì đó là nước mắm kém chất lượng, có thể được pha trộn và không đảm bảo tiêu chuẩn sử dụng.
Nước mắm truyền thống thường do quá trình thủ công ướp từ cá tươi và muối, nên có lượng muối cao nên sẽ có độ mặn cao, ví dụ, cũng là nước mắm truyền thống, nhưng ở Nha Trang có thể đậm vị mặn hơn so với nước mắm Phú Quốc.
Vậy nên, trước khi lựa chọn nước mắm bạn cũng nên tham khảo thông tin về nước mắm để có thể đánh giá và chọn lựa phù hợp.
Đánh giá qua màu sắc nước mắm
Quan sát màu sắc của nước mắm cũng là một cách để bạn có thể giúp bạn nhận diện độ tươi ngon và chất lượng của sản phẩm. Nước mắm ngon thường có màu nâu vàng, nâu đỏ, cánh gián hoặc vàng rơm trong, hay màu hổ phách, không bị vẩn đục, không lắng cặn. Màu nước mắm nhìn tự nhiên, khi rót ra chén màu sắc vẫn được giữ nguyên ( nhưng nếu để trong không khi nó có thể bị oxy hóa và chuyển màu sậm hơn).
Tránh chọn nước mắm có màu sắc lạ, đục ngầu, có nhiều cặn bên trong, đặc biệt nếu nước mắm có màu xanh xám thì bạn không nên mua vì nó đã bị biến chất.
Lưu ý:
- Nước mắm truyền thống thường chuyển màu sẫm hơn sau khi sử dụng, hiện tượng này hoàn toàn bình thường, bạn yên tâm sử dụng nhé.
- Để kiểm tra màu sắc nước mắm, bạn hãy mang chai nước mắm ra ngoài trời sáng để quan sát rõ hơn.
Chọn thương hiệu nước mắm uy tín
Việt Nam là một xứ xở về nước mắm, với rất nhiều hãng nước mắm có tên tuổi nổi tiếng. Do đó, việc chọn mua nước mắm truyền thông cũng khá dễ dàng. Bạn hãy chọn một thương hiệu nước mắm hay nhiều thương hiệu nước mắm khác nhau để thưởng thức, nhưng hãng nước mắm đó cần uy tín và nguồn gốc rõ ràng, điều này giúp đảm bảo chất lượng và an toàn cho sức khỏe khi sử dụng.
Để đạt được giấy chứng nhận và tiêu chuẩn sản phẩm, các nhà sản xuất phải đáp ứng nhiều yêu cầu khắt khe và tuân thủ quy định từ cơ quan quản lý, đặc biệt là Cục An toàn Thực phẩm. Những thông tin này thường được công bố minh bạch trên bao bì, cho thấy cam kết của doanh nghiệp về chất lượng và trách nhiệm với sức khỏe cộng đồng. Vì vậy, hãy ưu tiên chọn các sản phẩm nước mắm từ những thương hiệu đáng tin cậy, có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, có xuất xứ rõ ràng.
Kiểm tra cặn để đánh giá độ tinh khiết
Khi kiểm tra nước mắm, ngoài nhìn màu sắc thì bạn cũng có thể lắc mạnh chai và dốc ngược xuống, sau đó quan sát. Nếu thấy có cặn lơ lửng, đó có thể là dấu hiệu kết tủa từ muối hoặc các chất phụ gia, và nước mắm này nên tránh sử dụng. Trong khi đó, nước mắm chất lượng sẽ trong veo, không hề có lắng cặn hay hiện tượng gì xuất hiện.
Tuy nhiên, có một lưu ý bạn cần nắm đó là, nước mắm truyền thống thường có lượng muối cao, đôi khi nó có thể tạo thành hạt muối đọng lại dưới đáy chai. Nếu chai nước mắm của bạn xuất hiện hạt muối như vậy, bạn chỉ cần lắc mạnh để hạt muối hòa tan, giúp nước mắm trong trở lại.
Không chứa phụ gia và chất bảo quản
Nước mắm truyền thống không cần đến các chất bảo quản hay phụ gia, vì nó được sản xuất hoàn toàn bằng nguyên liệu tươi, sạch từ cá và muối biển, thông qua quá trình ủ chượp trong thùng gỗ và lên men tự nhiên, nên nước mắm vẫn giữ nguyên vẹn hương vị thuần khiết.
Do đó, khi mua nước mắm bạn nên ưu tiên các loại nước mắm nguyên chất không thêm các thành phần như đạm nhân tạo hay chất tạo ngọt...
Tham khảo những người có kinh nghiệm
Nếu bạn muốn chọn nước mắm ngon, đảm bảo hương vị tuyệt vời thì bạn có thể tham khảo ý kiến từ những người sành ăn hoặc những nghệ nhân có kinh nghiệm lâu năm trong nghề làm nước mắm. Họ sẽ giúp bạn tìm ra loại nước mắm phù hợp với khẩu vị và nhu cầu giữa muôn vàn sản phẩm trên thị trường hiện nay. Đây cũng là cách hiệu quả để mua được nước mắm truyền thống mà bạn có thể áp dụng.
Khi ăn nước mắm bạn cần lưu ý
Khi sử dụng nước mắm trong bữa ăn, có một số điểm quan trọng bạn nên lưu ý để đảm bảo sức khỏe và trải nghiệm hương vị trọn vẹn:
Sử dụng vừa phải
Nước mắm có hàm lượng muối cao, nên bạn chỉ nên ăn nhạt và sử dụng một lượng nước mắm vừa đủ, nếu sử dụng quá nhiều có thể gây hại cho sức khỏe, đặc biệt với những người có tiền sử bệnh tim mạch, thậm hoặc huyết áp cao. Hãy dùng nước mắm với lượng vừa phải trong các bữa ăn, để giúp món ăn ngon hơn mà lại không ảnh hưởng tới sức khỏe.
Theo đó, một người trưởng thành có sức khỏe tốt chỉ nên dùng 5-10ml nước mắm/ ngày, còn những người có vấn đề về sức khỏe nên hỏi ý kiến bác sĩ để có liều lượng phù hợp.
Không nấu nước mắm quá lâu
Khi đun nước mắm ở nhiệt độ cao trong thời gian dài, hương vị tự nhiên có thể bị biến đổi và mất đi một số dưỡng chất vốn có. Để giữ được độ ngon của nước mắm, bạn nên cho vào sau cùng hoặc nêm vào món ăn sau khi chuẩn bị tắt bếp. Điều này sẽ giúp món ăn đậm đà hơn.
Bảo quản đúng cách
Nước mắm cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng, khi sử dụng xong bạn nên đậy kín nắp để tránh không khí hay vi khuẩn xâm nhập. Một số loại nước mắm truyền thống sau khi dùng một thời gian màu nước mắm có thể đậm màu hơn so với lúc ban đầu, điều này là bình thường và không ảnh hưởng đến chất lượng.
Chọn nước mắm nguyên chất
Nước mắm nguyên chất tự nhiên, không chứa chất bảo quản hay phụ gia hóa học, sẽ an toàn và tốt cho sức khỏe hơn. Để biết được thông tin này, bạn có thể đọc kỹ thành phần trên bao bì để lựa chọn nước mắm cho phù hợp.
Tham khảo ý kiến chuyên gia
Nếu có thắc mắc về liều lượng phù hợp hoặc loại nước mắm thích hợp, nhất là với người có nhu cầu sức khỏe đặc biệt, bạn có thể tham khảo ý kiến từ chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ. Những người bị bệnh thận, tiểu đường, tim mạch, huyết áp cao, bệnh xương khớp,...
Không sử dụng nước mắm đã dùng qua đêm
Khi sử dụng nước mắm, bạn chỉ nên cho 1 lượng nhỏ ra chén, sau đó dùng hết rồi mới rót thêm, điều này giúp bạn tránh lãng phí, giúp nước mắm có màu sắc đẹp hơn và ngon hơn, vì nếu rót ra nhiều, nước mắm bị oxy hóa. Ngoài ra, cũng không nên để nước mắm đã qua sử dụng qua đêm.
Việc để nước mắm đã dùng qua đêm có thể gây nguy cơ nhiễm khuẩn cao, không tốt cho sức khỏe. Thay vì giữ lại để dùng làm nước chấm, thì bạn có thể tận dụng nước chấm thừa cho vào các món kho như cá kho, thịt kho để tránh lãng phí mà vẫn đảm bảo an toàn.
