Cá sống là một thực phẩm được rất nhiều người ưa chuộng, đặc biệt là người Nhật. Ăn cá sống mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng cũng tiểm ẩn một số rủi ro nếu nguồn cá không đảm bảo chất lượng.
Top 8 món cá sống phổ biến hiện nay
Cá sống là thành phần cho nhiều nhiều món ăn nổi tiếng trên khắp thế giới. Dưới đây là một số món ăn đặc trưng từ cá sống:
Sashimi
Sashimi là một món ăn nổi tiếng của Nhật Bản, sashimi là một món khai vị, món ăn gồm thịt hoặc cá sống thái mỏng như cá hồi, cá ngừ, tôm... Món ăn này ăn kèm nước tương cùng wasabi, gừng, củ cải... được các làm ra thành từng miếng vừa ăn sẵn, người ăn chỉ cần thưởng thức mà không cần phải làm gì khác.
Đến Nhật Bản mà chưa thưởng thức sushi và sashimi thì chưa thưởng thức ẩm thực Nhật Bản.
Carpaccio
Trước đây nó là món ăn từ thịt bò sống thái mỏng hoặc giã nhỏ, carpaccio phổ biến ở Ý và được yêu thích ở Tây Ban Nha, Pháp... Carpaccio dùng thịt sống cắt mỏng rồi kết hợp với dầu oliu và chanh, sau đó cho vào tủ lạnh, món ăn này phải thưởng thức khi nó còn lạnh.
Và hiện nay món ăn này cũng bao gồm các loại thịt khác như cá ngừ, cá hồi...
Cá trích tẩm ướp
Cá trích sống sau đó được chế biến theo phương pháp đặc biệt của người Hà Lan, tạo nên hương vị độc đáo. Khi ăn bạn cần cầm lấy phần đuôi và ngửa cổ ra sau cho con cá vào thẳng miệng, vì cá nhỏ và trơn, nếu nó cũng làm cho món ăn này có phong cách thưởng thức khác biệt.
Cá được đánh bắt từ đại dương sau đó được sơ chế sạch sẽ và ướp muối.
Sushi
Nhắc đến sushi người ta nghĩ ngay đến Nhật, một món ăn trứ danh cũng là một trong những món ăn đặc sắc trong ẩm thực của Nhật Bản, sushi kết hợp cơm nấu chín, ngâm giấm kết hợp với nhiều nguyên liệu khác như hải sản, trứng hoặc rau củ, đã được nấu chín hay để sống.
Ceviche
Ceviche là một món hải sản sống phổ biến ở các nước Mỹ La tinh, ceviche là một món gỏi hải sản độc đáo. Nguyên liệu chính làm nên món ceviche này gồm tôm, cá, ngao, mực...tươi sống, kết hợp với ớt, rau thơm, hành tây, muối và đặc biệt là nước cốt chanh để làm chín miếng thịt cá, nhưng giữ nguyên hương vị tươi ngon. Có thể ăn kèm cùng khoai lang chiên hay bánh quy giòn.
Cá koi pla
Là một món ăn được ưa chuộng ở Thái Lan, cá koi pla làm từ thịt cá Koi sống thái nhỏ, kết hợp với nước cốt chanh, nước mắm, tỏi, ớt, rau thơm và rau. Tuy nhiên món ăn này lại cho là nguy hiểm do phát hiện nhiều sán lá gan có trong cá này.
Poke
Món salad truyền thống đến từ Hawaii, poke hay còn gọi là poh kay. Món ăn này được chế biến từ những khúc cá sống được cắt khúc vuông, tẩm ướp gia vị, cho vào trong bát kết hợp cùng với rau, cùng các loại sốt đặc trưng cùng dầu mè, hành tây,...
Gravlax
Là món ăn có xuất xứ từ đất nước Thụy Điển, gravlax được àm từ cá hồi sống ướp với đường, muối và thì là. Đây là món ăn đặc sắc của người Bắc Âu, thường được ăn kèm với nước sốt mù tạt.
Ăn cá sống có tốt không?
Các món ăn từ cá sống ngày càng được ưa chuộng không chỉ vì hương vị thơm ngon mà còn bởi những lợi ích sức khỏe mà chúng mang lại. Dưới đây là một số điểm nổi bật:
Không chứa chất độc hại
Cá sống được làm từ những loại cá lành mạnh và an toàn, không chứa các chất độc hại có thể xuất hiện khi bạn chế biến như khi chiên hoặc nướng. Ví dụ, khi chiên cá ở nhiệt độ cao có thể làm tăng nguy cơ ung thư do các acid amin bị biến đổi thành các amin dị vòng. Cá nướng cũng không ngoại lệ, ăn các miếng cá quá cháy cũng rất có hại cho sức khỏe.
Giữ nguyên dưỡng chất
Quá trình chế biến như chiên, rán có thể làm giảm lượng acid béo lành mạnh như omega-3, EPA và DHA. Ăn cá sống giúp cơ thể hấp thụ hoàn toàn các dưỡng chất này.
Tóm lại:
- Không làm mất đi các dưỡng chất vốn có: Các phương pháp nấu chín khác nhau có thể ảnh hưởng đến hàm lượng dinh dưỡng trong cá. Cá sống được làm từ cá tươi, chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm giúp bạn hấp thu trọn vẹn các dưỡng chất.
- Tiết kiệm thời gian: Sử dụng thực phẩm sống giúp tiết kiệm thời gian, không cần tốn nhiều giờ để nấu nướng và làm phong phú thêm văn hóa ẩm thực thế giới.
Rủi ro sức khỏe khi tiêu thụ cá sống
Mặc dù ăn cá sống mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ có thể gây hại như:
Nguy cơ nhiễm sán dây
Sán dây thường ký sinh trong cá nước ngọt hoặc cá biển sinh sống ở vùng nước ngọt, như cá hồi. Đây là loài ký sinh trùng lớn nhất dài đến 15m, có thể nhiễm vào người.
Thường không dễ phát hiện vì không có triệu chứng rõ ràng, nhưng sán dây có thể gây bệnh diphulobothriasis, biểu hiện như mệt mỏi, tiêu chảy hoặc táo bón, dạ dày khó chịu... Sán dây hút dưỡng chất, đặc biệt là vitamin B12, dẫn đến tình trạng thiếu hụt vitamin này.
Nguy cơ nhiễm khuẩn
Một trong những lý do chính để ăn chín uống sôi là tránh nguy cơ ngộ độc thực phẩm. Triệu chứng ngộ độc bao gồm buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, và tiêu chảy.... Các vi khuẩn gây hại như salmonella, listeria, vibrio, và clostridium... có thể có mặt trong cá. Với những người có hệ miễn dịch yếu như người già, trẻ em, và phụ nữ mang thai, nguy cơ ngộ độc thực phẩm sau khi ăn cá sống là khá cao.
Ngoài ra, cá sống ở môi trường ô nhiễm, nguồn thức ăn không đảm bảo, nhiễm kim loại... nếu ăn những loại cá này sẽ gây ra nhiều vấn đề cho sức khỏe con người.
Nguy cơ nhiễm sán lá gan nhỏ
Sán lá gan nhỏ là một loại ký sinh trùng thuộc họ giun dẹp, xuất hiện nhiều ở các vùng nhiệt đới như châu Á, châu Phi, và Nam Mỹ... Sán trưởng thành thường sống trong gan của vật chủ nó ký sinh, có thể là người hoặc động vật có vú khác, nơi chúng sử dụng máu làm nguồn dinh dưỡng. Kết quả là gan có thể bị phình to, nhiễm trùng ống mật, sỏi mật, viêm túi mật, và thậm chí là gây ra bệnh ung thư gan nguy hiểm đến tính mạng.
Nguyên nhân chính của nhiễm sán lá gan nhỏ là do tiêu thụ cá sống hay chế biến sai cách. Ngoài ra, tay bẩn, dụng cụ nhà bếp cũng có thể là nguồn lây nhiễm.
Nguy cơ nhiễm giun đũa Anisakis
Giun đũa Anisakis thường ký sinh trên cá biển hay cá sống ở biển. Các vùng có thói quen ăn cá sống hoặc ngâm, muối cá dễ bị tình trạng này. Giun đũa Anisakis không thể tồn tại được lâu trong cơ thể, nhưng khi xâm nhập, chúng sẽ đào sâu vào thành ruột, dẫn đến phản ứng miễn dịch nghiêm trọng như nôn mửa và viêm đau vùng dạ dày.
Ăn cá sống cần lưu ý
Để giảm thiểu nguy cơ nhiễm ký sinh trùng hoặc nhiễm trùng từ việc ăn cá sống, bạn cần lưu ý:
- Đóng gói và bảo quản: Cá sống cần đóng gói trong môi trường vô trùng, sử dụng công nghệ hiện đại, cấp đông nhanh ở nhiệt độ -40°C giúp cá thơm ngon lại loại bỏ ký sinh trùng. Tiếp đó duy trì nhiệt độ - 18 độ C.
- Kiểm tra kỹ trước khi ăn: Trước khi ăn bạn có thể quan sát miếng cá, để đánh giá chất lượng, đôi khi cũng có thể thấy ký sinh trùng nếu miếng cá bị hỏng hay kém chất lượng để bỏ kịp thời
- Chọn mua ở nơi uy tín: Chọn mua cá từ nhà cung cấp có thương hiệu, uy tín, nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo an toàn khi sử dụng
- Bảo quản lạnh: Chỉ mua cá đã được bảo quản lạnh hoặc phủ một lớp đá dày bên dưới.
- Kiểm tra mùi hương: Cá tươi ngon và chất lượng có mùi đặc trưng, tươi mới, không có mùi hôi, tanh quá mức.
- Sử dụng nhanh chóng: Nên sử dụng ngay sau khi mua cá, tránh để cá quá lâu
- Tránh để ở nhiệt độ phòng: Không để cá ở nhiệt độ phòng quá lâu (khoảng 1-2 giờ), vì vi khuẩn có thể sinh sôi nhanh chóng.
- Vệ sinh tay và dụng cụ: Cần vệ sinh toàn bộ sạch sẽ để tránh ô nhiễm cá trong quy trình sơ chế và chế biến.
- Lưu ý về phương pháp chế biến: Cách ướp muối, ngâm muối hay hun khói lạnh chỉ giúp ký sinh trùng và vi khuẩn giảm bớt đi chứ không thể loại bỏ hết một cách triệt để. Ngoài ra, đông lạnh cá cũng vậy, chỉ ngăn chặn sự phát triển và giảm số lượng vi khuẩn gây bệnh, chứ không loại bỏ hết vi khuẩn.
