Nước mắm là một loại gia vị quen thuộc đối với mỗi ngưòi dân Việt, để làm ra nước mắm thì cần một quá trình ủ chượp muối với cá biển như cá cơm, các trích, cá ngừ... trong khoảng từ 12- 15 tháng, sau quá trình này, nước được chắt lọc từ cá và muối được gọi là nước mắm.
Định nghĩa về nước mắm
Nước mắm là một loại gia vị quen thuộc đối với mỗi ngưòi dân Việt, để làm ra nước mắm thì cần một quá trình ủ chượp muối với cá biển như cá cơm, các trích, cá ngừ... trong khoảng từ 12- 15 tháng, sau quá trình này, nước được chắt lọc từ cá và muối được gọi là nước mắm. Nước mắm có vị mặn, đậm đà, có mùi thơm thoang thoảng, là một loại gia vị dùng làm nước chấm hay tẩm ướp các loại nguyên liệu khác như cá, tôm, thịt, mực,...tạo nên hương vị đặc sắc và được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực của nhiều quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan, Trung Quốc...
Nước mắm là sự kết hợp hài hòa giữa các loại axit amin được chuyển hóa từ chất đạm có trong thịt cá và muối biển. Các enzyme của ruột cá được ủ ướp với muối lâu ngày cũng góp phần tạo nên độ mặn cho loại gia vị này.
Nước mắm có lợi ích gì?
Nước mắm là một loại gia vị quen thuộc của người Việt, nếu sử dụng hợp lý và đúng cách, nước mắm còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe như:
Bổ sung dưỡng chất phong phú
Nước mắm không phải là nguồn cung cấp đầy đủ dưỡng chất hay các vi chất dinh dưỡng cần thiết, nhưng nước mắm lại chứa nhiều magie và vitamin B. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, chỉ trong 1 thìa nước mắm 18g thì nó đã đáp ứng vitamin B3, vitamin B6, vitamin B9 và vitamin B12 khoảng 2-4% nhu cầu hàng ngày và magie là khoảng 7,5%.
Vitamin B là nhóm vitamin có tác dụng thúc đẩy quá trình sản xuất năng lượng, tổng hợp ADN, có lợi cho hệ thần kinh. Magie cũng đóng vai trò quan trọng trong hoạt động sản xuất năng lượng, tổng hợp chất đạm, kiểm soát đường huyết và huyết áp.
Theo một thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng mà theo Nutrition Advance cho biết, với 152 người bị thiếu máu do thiếu sắt, mà cụ thể ở đây là nữ giới, diễn ra khoảng 6 tháng, khi dùng nước mắm vừa đủ thì chất sắt đã được tăng đáng kể, điều này giúp giảm nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt.
Hỗ trợ phụ nữ sau sinh
Phụ nữ sau sinh là đối tượng đặc biệt cần được bổ sung nhiều dưỡng chất và ăn uống đa dạng. Khi tiêu thụ nước mắm vừa đủ cũng có thể giúp các mẹ nâng cao sức khỏe, thúc đẩy hồi phục nhanh hơn, giúp làm đẹp da. Tuy nhiên, các mẹ nên chọn mua nước mắm chất lượng, có thương hiệu uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, đồng thời sử dụng vừa phải.
Giúp nâng cao hương vị cho món ăn
Nước mắm là gia vị được dùng để tẩm ướp nguyên liệu, làm nước sốt, nước chấm ở nhiều quốc gia châu Á, đặc biệt là Việt Nam. Với các món thịt kho, cá kho,.. thì không thể thiếu nước mắm được, món canh cá sau khi nấu xong bạn chỉ cần cho 1 tí nước mắm cũng làm cho món ăn dậy mùi, thơm ngon hơn, còn những món hấp hay luộc, thì một chén nước mắm chua ngọt sẽ giúp tăng hương vị cho món ăn.
Có thể nói, nước mắm giúp cho các món ăn tròn vị và đậm đà hơn.
Chứa ít calo
So với nhiều loại gia vị phổ biến chúng ta thường sử dụng mỗi ngày, thì chúng có hàm lượng calo tương đối cao như mayonnaise, sốt cà chua, nước sốt thịt nướng, phô mai..., trong khi đó nước mắm lại chứa ít calo. Nước mắm được sản xuất bằng cách ướp muối các hải sản như cá, tôm,... khi đó các axit amin được chuyển hóa từ chất đạm trong thịt cá. Đây là một thực phẩm giàu dinh dưỡng mà có lượng calo thấp, trong 100g nước mắm chứa khoảng 39,5 calo, đồng thời chứa hàm lượng cao protein, vitamin và khoáng chất.
Do đó, khi bạn sử dụng nước mắm để nêm nếm và ăn cùng các món ăn thì cũng không lo lắng nó tăng lượng calo cho món ăn đó.
Ăn nhiều nước mắm có tác hại gì?
Nước mắm nếu dùng đúng cách, đúng liều lượng, đúng đối tượng thì nó giúp bạn ăn uống ngon hơn, hỗ trợ sức khỏe. Tuy nhiên, khi sử dụng sai cách hay không đúng người thì nó vẫn tồn tại những rủi ro nhất định.
Một số tác hại tiềm ẩn của nước mắm như:
Có thể gây dị ứng
Nước mắm được làm từ cá lên men cùng với muối hạt. Vì thế, những người dị ứng với cá có thể bị dị ứng khi sử dụng nước mắm. Các triệu chứng dị ứng có thể bao gồm ngứa, mẩn đỏ, khó chịu... Vậy nên, nếu bạn bị dị ứng với cá, hay cân nhắc khi dùng nước mắm.
Gây dư thừa natri
Nước mắm rất giàu natri. Nếu bạn tiêu thụ quá mức có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tăng huyết áp, tim mạch và thận. Việc nạp quá nhiều natri cũng làm cơ thể giữ nước và tạo gánh nặng cho thành động mạch, dẫn đến những vấn đề về sức khỏe khác.
Trong 18g nước mắm ( khoảng 1 thìa) chứa 1,4g natri, đáp ứng nhu cầu 60% natri mỗi ngày. Vì vậy, cần sử dụng nước mắm một cách vừa đủ để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe.
Nước mắm có thể ảnh hưởng tới những người bị tim mạch, cao huyết áp, suy thận,… , đặc biệt, những người này nếu tiêu thụ nước mắm quá nhiều hay nạp quá nhiều natri thì có thể khiến cho bệnh nặng hơn. Muối cũng là yếu tố gây ra một số vấn đề như sỏi thận và thận nhiễm mỡ. Nên quan trọng nhất là bạn cần cân bằng lượng natri cho phù hợp.
Ảnh hưởng tới thai nhi
Bà bầu cũng nên tránh lạm dụng ăn quá nhiều nước mắm hay nước tương trong bữa ăn. Nhất là khi sử dụng các loại nước mắm không đảm bảo an toàn và chứa hóa chất có hại, thì khi ăn còn ảnh hưởng xấu tới thai nhi.
Một người trưởng thành không được ăn quá 5g muối/ ngày.
Sử dụng nước mắm đúng cách và điều độ sẽ giúp bạn tận hưởng hương vị đặc trưng mà không lo tác hại cho sức khỏe.
Ăn nước mắm cần lưu ý điều gì?
Khi dùng nước mắm để làm gia vị, bạn cần lưu ý một số điểm sau:
Liều lượng vừa phải
Chỉ nên dùng 5-10ml nước mắm/ ngày - đối với người trưởng thành có sức khỏe tốt. Người có vấn đề về sức khỏe như tiểu đường, huyết áp hay suy thận chỉ nên dùng 1- 2ml nước mắm, liều lượng cụ thể thì bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng để đảm bảo an toàn.
Chọn nước mắm chất lượng
Có rất nhiều loại nước mắm trênt hị trường hiện nay, bạn có thể dễ dàng mua và sử dụng, tuy nhiên bạn nên mua những loại nước mắm có thương hiệu, có nguồn gốc rõ ràng, đầy đủ giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, tránh mua nước mắm đựng trong chai không có tem nhãn hay nguồn gốc.
Người có vấn đề sức khỏe cần hạn chế
Nước mắm rất mặn do chứa nhiều muối, nên nó không phù hợp với người bị thận, huyết áp... do đó, nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi muốn thêm nước mắm vào trong các món ăn của mình.
Không dùng cho trẻ nhỏ
Trẻ dưới 1 tuổi hệ tiêu hóa và thận của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, nên việc sử dụng nước mắm có thể ảnh hưởng xấu tới sự phát triển của trẻ. Các chuyện gia dinh dưỡng cho biết, trẻ em dưới 1 tuổi thì các bậc cha mẹ không nên cho trẻ tiêu thụ nước mắm, nếu không đạm và muối có trong nước mắm có thể khiến trẻ tăng nguy cơ bị huyết áp, tim mạch, thận...
Còn trẻ đủ tuổi đủ dùng nước mắm thì bạn chỉ nên cho trẻ làm quen và ăn với lượng nhỏ.
Chất asen trong nước mắm
Nước mắm truyền thống với quy trình thủ công ủ chượp muối và cá nên nó không chứa asen, trong khi đó, nước mắm công nghiệp không đảm bảo thì có thể chứa asen.
