Trà xanh hay trà xanh thì quá quen thuộc rồi. Còn chè đâm xứ Nghệ bạn đã biết chưa? Chè đâm là một thức uống có hương vị đặc trưng của vùng Tây Bắc xứ Nghệ, gợi nhớ đến mảnh đất Quỳ Hợp.
Chè đâm là gì? Nguồn gốc của chè đâm
Chè đâm là một thức uống có hương vị đặc trưng của vùng Tây Bắc xứ Nghệ, gợi nhớ đến mảnh đất Quỳ Hợp. Quỳ Hợp là quê hương của dân tộc Thái, nơi ẩn chứa những điều kỳ thú như sông Dinh, hồ Thung Mây trong xanh, hang Thẩm Ồm - Thẩm Poòng bí ẩn, và thác Bản Bìa với nước trắng xóa. Nơi đây còn lưu giữ những truyền thuyết về Khủn Tinh thần thoại và bãi tập luyện binh của nghĩa quân Lê Lợi anh hùng.
Vùng đất này xanh mướt với núi đồi hùng vĩ và ruộng đồng mênh mông, cùng các vụ mua quanh năm như mùa lúa, ngô, khoai, sắn, mía, chè... phủ lên màu xanh lá tươi mát. Theo như người dân bản địa kể lại, chè đâm là một loại đồ uống trong cuộc sống hàng ngày của dân tộc Thái bản địa, đã được duy trì từ thời xa xưa đến nay. Tuy nhiên, hiện nay chè đâm đã trở nên nổi tiếng và được nhiều người yêu thích. Nó đã lan rộng đến nhiều nhà hàng và quán ăn ở thành phố Vinh - Nghệ An và Cửa Lò - Nghệ An, nhằm giới thiệu và chia sẻ với du khách từ mọi nơi, tạo cơ hội cho mọi người cùng thưởng thức hương vị đặc trưng của chè đâm và khám phá vẻ đẹp văn hóa của vùng Tây Bắc xứ Nghệ.
Cách làm chè đâm trọn vị
Nước chè đâm từ xứ Nghệ không chỉ là một thức uống có hương vị đậm đà và tinh khiết, mà còn là sự gìn giữ giá trị văn hóa của thế hệ trước cũng như là tấm lòng tình cảm chân chất của người xứ Nghệ. Quá trình tạo ra một bát nước chè đâm xanh ngon mời khách thưởng thức là một nghệ thuật phức tạp, đòi hỏi sự tận tâm và kỹ thuật, quá trình từ công đoạn chọn lá chè đến quy trình đâm chè và pha chế.
Chọn lá chè
Việc lựa chọn lá chè xanh là bước quan trọng nhất để có một ly chè đâm ngon. Lá chè phải được chọn lọc kỹ càng, chọn những lá chè mơn mởn, tươi, không chọn lá chè quá già cũng nên chọn lá chè không quá non. Điều này đảm bảo rằng nước chè sẽ có màu xanh tươi, không bị đen hoặc đắng chát. Nếu lá chè quá non thì khi thành phẩm sẽ có vị chát và đắng, còn nếu lá chè già sẽ làm cho màu nước không tươi ( có màu bầm đen), mất thẩm mỹ, hương vị cũng không ngon.
Chọn nước nấu chè
Nước nấu chè cũng cần phải là nước tinh khiết, người dân bản địa thường là nước mưa hoặc nước từ giếng đá sỏi, như vậy mới mang lại hương vị ngọt đậm đà khi pha cùng nước cốt chè đâm.
Cách sơ chế lá chè
Khi hái lá chè, người dân địa phương còn đặc biệt cắt cành lá chè thành từng khúc nhỏ vừa phải, nhằm đảm bảo rằng lá và cành không bị nát, giúp thành phẩm có màu xanh tươi đẹp mắt và mùi hương đặc trưng.
Cách chọn chày giã
Thông thường sẽ dùng ống tre để giã. Ống tre cần phải có kích thước lớn và già, còn chày đâm thì được làm từ gỗ mít, giúp giữ nguyên chất lượng lá chè. Khi giã cần đều tay để chè không bị bấy nát.
Nấu nước chè
Trong quá trình nấu chè, nước mưa hoặc nước từ giếng đá sỏi được sử dụng để tạo nên hương vị ngọt ngào và đậm đà. Lá chè sau khi đã giã nhỏ, người ta cho nước sôi vừa đun để chín chè. Tiếp đó là lọc chè nhiều lần cới nước sôi để nguội. Chỉ khi nước chè đạt đến màu xanh ngọc tươi và khi nước chè đã ngon, chuẩn vị thì thưởng thức ngay, như vậy hương vị của chè sẽ được giữ trọn vẹn, ban dầu có một chút chát nhẹ, hậu vị ngọt sâu, tạo nên trải nghiệm khác biệt so với những loại chè khác.
Cách thưởng thức chè đâm đúng điệu
Sau khi tạo ra thành phẩm chè đâm, việc sử dụng ngay là điều quan trọng để giữ nguyên màu xanh tươi mát và hương vị tinh khiết ban đầu. Nên chọn ly hay tách bằng gốm sứ để thưởng thức, như vậy mới cảm nhận được trọn vẹn hương vị ngon của chè đâm. Người dân bản địa thường ưa chuộng bát sứ Hải Dương, một loại bát sứ nhỏ, bằng 1/2 với bát ăn cơm, đường kính từ 8cm đến 10cm. Với thiết kế tao nhã, tinh tế, góp phần tăng thêm cảm nhận khi uống chè đâm.
Khi thời tiết lạnh hay vào mùa đông, thưởng thức chè đâm nóng sẽ mang lại cảm giác ấm áp, trong khi trong mùa hè, có thể cho vào tủ lạnh cho mát và uống dần trong ngày.
Buổi sáng trước khi ăn sáng, việc uống 2-3 bát chè đâm có thể giúp tỉnh táo mà không gây cảm giác say, mệt mỏi như khi uống chè thông thường. Nếu bạn mỏi lưng hoặc mệt mỏi áp lực công việc, việc thêm mật mía hoặc đường trắng vào chè đâm có thể cải thiện sức khỏe ngay lập tức. Tuy nhiên bạn không nên thêm quá nhiều chỉ nên thêm một lượng nhỏ.
Uống chè đâm thường xuyên với liều lượng thích hợp cũng có nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm cải thiện tiêu hóa, giảm mệt mỏi, ngăn ngừa sâu răng và nhiệt miệng.
Khi bạn có cơ hội đến Nghệ An, hãy thưởng thức một bát chè đâm để trải nghiệm vị ngon đặc trưng mà không có nơi nào sánh kịp. Màu xanh tươi sáng và hương thơm quyến rũ sẽ làm cho bạn bị cuốn hút ngay từ lần đầu tiên nếm. Với hương vị đắng chát ban đầu nhưng ngọt ngào ngay sau đó, chè đâm đã tạo nên một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực độc đáo của xứ Nghệ.
