Văn hóa trà Việt Nam và Trung Quốc đều có từ lâu đời, mỗi quốc gia có nét đặc trưng khác biệt từ nguồn gốc, cách chế biến, cách thưởng trà cũng như ý nghĩa văn hóa...
Văn hóa trà Việt Nam
Văn hóa trà Việt Nam là một nét văn hóa được lưu giữ qua từng thế hệ, mang đậm nét đẹp lịch sử dân tộc, với những hình ảnh gần gũi, mộc mạc. Từ xưa, quán nước đầu làng, cây đa, ấm trà xanh, kẹo lạc... đặc biệt là những tách trà đãi khách tới chơi, đã trở thành một nét văn hóa trong đời sống người Việt
Nguồn gốc trà Việt
Văn hóa trà Việt Nam có từ 4 000 năm về trước, quá trình này gắn liền với việc dựng nước và giữ nước. Đến nay, nó vẫn được giữ gìn qua từng thế hệ, nhưng do đã được du nhập và phát triển lâu trên đất Việt, nên người Việt có phương thức thưởng trà độc đáo, khắc hẳn với trào đạo từ Trung Hoa và Nhật.
Ngày xưa, trà là đồ uống dành cho vua chúa và tầng lớp quý tộc, nên cách pha trà, dùng trà cũng rất cầu kỳ, đòi hỏi người pha, người uống phải có tác phong phù hợp. Sau này, văn hóa uống trà lại dần quen thuộc với mọi tầng lớp, dù giàu hay nghèo thì cũng có thể uống trà thoải mái, uống mọi nơi. Không chỉ vậy, trà còn là đồ uống thường xuất hiện trong các dịp lễ Tết, những ngày trọng đại như cưới hỏi, tiếp đãi khách quý, hay đám ma chay, cúng giỗ, hay trong cuộc sống thường nhật của người Việt.
Phương pháp chế biến
Trà Việt Nam có quy trình chế biến theo phương pháp truyền thống, giúp trà giữ nguyên dưỡng chất và hương vị tự nhiên. Trà xanh Việt Nam nổi bật với sắc xanh tươi, trà thành phẩm có màu xanh đen, cánh trà xoắn chặt. Trong khi đó, trà đen Việt thì được lên men và oxy hóa, mang đến hương vị đậm đà, đặc trưng.
Hương vị trà
Sự khác biệt rõ nét nhất giữa trà Việt Nam và Trung Quốc là nằm ở cả phương pháp chế biến. Trà Việt Nam mang xu hướng tự nhiên, chế biến đơn giản nhưng đầy tâm huyết, giúp trà không chỉ tươi ngon, đẹp mắt, màu nước trà trong và phảng phất mùi thơm nguyên bản. Mỗi dòng trà sẽ mang lại trải nghiệm tuyệt vời vừa thuần khiết, thanh tao, vừa mộc mạc.
Văn hóa thưởng trà
Trà Việt Nam không quá cầu kỳ trong từng công đoạn, khi thưởng trà người uống sẽ cảm thấy an nhiên, thoải mái và thân thuộc. Người Việt quan trọng nhất là chất lượng trà, không gian và những người bạn. Được đúc rút qua câu nói “Nhất thủy, nhì trà, tam pha, tứ ấm, ngũ quần anh”.
Trà Việt thường được chia sẻ cùng bạn bè, người thân,... giúp tạo nên không gian vui vẻ, gắn kết mọi người lại với nhau hơn.
Ý nghĩa văn hóa của trà Việt
Trà ở Việt Nam không chỉ là một thức uống, mà nó còn mang đậm nét đẹp truyền thống, gắn bó với đời sống người dân qua từng thế hệ. Từ những buổi tiếp khách đến chơi nhà, hay cả nhà quây quần nhâm nhi bên tách trà nóng, lễ Tết đến các cuộc gặp gỡ,... thì trà luôn hiện diện như một cầu nối tình cảm, thể hiện sự chân thành và gắn kết, cũng như sự mến khách, trân trọng của người Việt.
Văn hóa trà của Trung Quốc
Trung Quốc là nơi nổi tiếng với nhiều loại trà như Đại Hồng Bào, Chính Sơn Tiểu Chủng,... với các dòng trà xanh, hồng trà, bạch trà, trà ô long... Các loại trà này đều ngon và có hương vị đặc trưng, do đó, nó giúp người uống trà có nhiều trải nghiệm khác nhau.
Nguồn gốc trà Trung Quốc
Về nguồn gốc của trà, theo truyền thuyết cổ xưa của vùng Hoa Bắc, vào khoảng 3.000 năm trước công nguyên, Thần Nông – một trong Tam Hoàng, là người am hiểu y dược có danh tiếng – đã phát hiện ra trà. Tương truyền, khi ông đang nấu nước, những chiếc lá xanh vô tình rơi vào chum nước sôi. Sau khi nếm thử, ông nhận thấy loại nước này có khả năng giúp trị tới 72 loại độc mà ông từng thử qua. Và đây chính thời điểm bắt đầu cho lịch sử trà của Trung Quốc.
Phương pháp chế biến
Trà Trung Quốc có nguồn gốc từ lâu, nên có nhiều phương pháp làm trà đa dạng và phong phú. Trà xanh Trung Quốc sau khi thu hái sẽ được xử lý ngay sau khi hái để ngăn chặn oxy hóa, giữ cho trà có hương và vị thanh thoát. Trà đen Trung Quốc lại có hương vị phức tạp nhờ trải qua quá trình lên men hoàn chỉnh. Mỗi dòng trà đều có những đặc điểm nổi bật, vì thế đây là quốc gia rất nổi tiếng về trà.
Hương vị trà Trung
Nhờ có nền văn hóa từ xa xưa, nên kỹ thuật làm trà của Trung Quốc luôn rất nổi tiếng, với kỹ thuật phức tạp, giúp tạo nên nhiều dòng trà có hương vị nhẹ nhàng, dịu, đến những loại trà đậm đà, có nhiều tầng hương vị, giúp tạo nên sự phong phú trong thế giới trà.
Nghệ thuật thưởng trà
Trà đạo Trung Quốc được xem như một môn nghệ thuật cần có sự am hiểu sâu sắc. Người pha trà sẽ chọn những dụng cụ pha trà phù hợp, với kích thước nhỏ, nhằm điều chỉnh nhiệt độ nước cho phù hợp, kỹ thuật pha trà cũng cần kiểm soát thời gian hãm trà, cách rót trà để trà đạt được hương vị toàn mỹ nhất.
Ý nghĩa văn hóa
Trà đạo Trung Quốc không chỉ là một môn nghệ thuật, mà nó còn có triết lý sống, mang ý nghĩa sâu sắc. Thưởng trà không chỉ là việc cảm nhận hương vị mà còn là cách để kết nối con người, giao lưu...
Một số loại trà nổi tiếng
Cả Việt Nam và Trung Quốc đều có những dòng trà nổi tiếng, với nhiều nét độc đáo như:
Trà ô long
Có thể nói rằng hầu hết trà ô long ở Việt Nam đều được xuất khẩu sang Đài Loan và các quốc gia khác. Các vườn chè ô long ở Bảo Lộc - Lâm Đồng - Việt Nam thường chủ yếu phục vụ thị trường xuất khẩu và hầu như được người Đài Loan đứng ra nhận thu mua ( bao tiêu) sẽ ra thành phẩm.
Một điều đáng mừng là chất lượng của trà ô long Việt Nam được đánh giá cao, điều này thể hiện qua lượng lớn sản phẩm xuất khẩu. Nhiều khi vực còn được hỗ trợ kỹ thuật nhằm tạo ra loại trà ô long chất lượng như được sản xuất tại Đài Loan. Tuy nhiên, tin buồn là hầu hết ở Việt Nam chỉ trồng một dòng ô long Cao Sơn, làm cho việc tìm kiếm các loại trà ô long khác được sản xuất trong nước trở nên khó khăn.
Trà xanh
Trà xanh là một loại trà được yêu thích trên toàn thế giới, mà Việt Nam và Trung Quốc đều là những quốc gia chế biến ra dòng trà này.
Trà xanh Việt Nam nổi bật với hương thơm thanh khiết, dễ chịu. Nước màu vàng xanh óng ánh, trong veo, sóng sánh, ban đầu là vị chát nhẹ, sau đó hậu vị ngọt sẽ đọng lâu trong miệng. Còn trà xanh Trung Quốc lại có hương thơm và vị đậm đà.
Cả hai loại trà mang đến những trải nghiệm độc đáo, mang nét riêng của từng quốc gia.
Trà đen
Trà đen Việt Nam gây ấn tượng bởi hương vị đậm đà, kèm vị ngọt sâu, nhờ quy trình sản xuất nghiêm ngặt và tay nghề cao, trà không chỉ ngon mà còn mang đậm chất Việt.
Còn trà đen Trung Quốc cũng có hương vị phức tạp, kết hợp chát và vị ngọt nhẹ nhàng.
