Đông trùng hạ thảo là một dược liệu quý, được sản xuất dưới nhiều dạng chế phẩm như đông trùng hạ thảo tươi, sấy khô, sấy thăng hoa, dạng viên nang, dạng bột, dạng nước... mỗi loại đều có những ưu điểm vượt trội.
Đông trùng hạ thảo là gì?
Đông trùng hạ thảo từ lâu đã là một dược liệu quý của y học cổ truyền. Đông trùng hạ thảo là sự kết hợp kỳ diệu giữa nấm Ophiocordyceps và ấu trùng bướm Thitarodes. Quá trình này diễn ra tự nhiên tại các cao nguyên khắc nghiệt ở độ cao trên 4.000 - 5.000m, nơi có khí hậu lạnh giá và thời tiết khắc nghiệt, đặc biệt nổi tiếng tại Tứ Xuyên, Tây Tạng ( Trung Quốc)....
Vào mùa đông, bào tử nấm ký sinh trên cơ thể ấu trùng và hấp thụ dinh dưỡng từ chúng, quá trình này khiến sâu non bị chết đi. Nấm phát triển bên trong, đến mùa hè, nấm mọc lên như một ngọn cỏ, phát tán bào tử để bắt đầu một vòng đời mới. Đây chính là lý do vì sao nó có tên gọi độc đáo "đông trùng hạ thảo" - mùa đông là con côn trùng, mùa hè là ngọn thảo dược.
Đông trùng hạ thảo có mấy loại?
Đông trùng hạ thảo có hai dạng chính đó là đông trùng hạ thảo và nhân tạo.
Đông trùng hạ thảo tự nhiên
Là loại đắt đỏ và cực kỳ quý hiếm, vừa có sản lượng ít, lại vừa có dược tính và hàm lượng dinh dưỡng cao nhất. Loại này được hình thành bởi nấm Ophiocordyceps sinensis ký sinh trên ấu trùng bướm. Chủ yếu được tìm thấy ở trên các cao nguyên có độ cao >3.500m như Tây Tạng, Vân Nam (Trung Quốc), hay một số khu vực khác ở Himalaya (như Bhutan, Nepal,..).
Do điều kiện tự nhiên và việc khai thác quá mức, đông trùng hạ thảo tự nhiên đang dần khan hiếm hơn, dẫn đến giá thành lên tới hàng tỷ đồng mỗi ký và rất khó tìm mua.
Đông trùng hạ thảo nhân tạo (nuôi cấy)
Đông trùng hạ thảo tự nhiên không thể đáp ứng nhu cầu của thị trường, nên con người nghiên cứu và nuôi cấy thành công loại dược liệu này trong phòng thí nghiệm. Đây được xem là một giải pháp đột phá giúp nhiều người dễ dàng tiếp cận với dược liệu quý này để chăm sóc sức khỏe, với giá thành phải chăng hơn.
Đông trùng hạ thảo nuôi cấy nấm Cordyceps trên ấu trùng nhộng tằm hoặc các môi trường nhân tạo (hỗn hợp đậu xanh, gạo lứt...). Chất lượng thành phẩm phụ thuộc nhiều vào kỹ thuật và công nghệ nuôi.
Top 10 tác dụng của đông trùng hạ thảo
Đông trùng hạ thảo không chỉ chứa nhiều dưỡng chất mà nó còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe:
Cải thiện sinh lý
Đông trùng hạ thảo từ lâu đã được sử dụng để tăng cường sinh lực và cải thiện sức khỏe sinh sản cho cả nam và nữ. Dược liệu này giúp điều hòa lưu thông máu và kích thích hình thành testosterone, từ đó cải thiện chức năng tình dục ở nam giới và nâng cao ham muốn ở cả hai giới.
Vậy nên, đây không chỉ là một thực phẩm bảo vệ sức khỏe mà nó còn hỗ trợ các vấn đề "khó nói", giúp nâng cao đời sống vợ chồng.
Hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Đông trùng hạ thảo có góp phần giúp bạn kiểm soát lượng đường trong máu, nên nó cũng có lợi cho người mắc bệnh tiểu đường.
Nghiên cứu trên chuột khỏe mạnh và bị tiểu đường cho thấy, chiết xuất đông trùng hạ thảo giúp cải thiện độ nhạy insulin và tăng cường việc dung nạp glucose, từ đó giảm lượng đường trong máu. Đây là một giải pháp tự nhiên đầy tiềm năng cho bệnh nhân tiểu đường (1) và (2).
Hỗ trợ gan
Theo bài viết trên PubMed, Nghiên cứu tác dụng của Cordyceps sinensis đối với chứng xơ gan do dimethylnitrosamine gây ra ở chuột. Kết quả cho rằng, Cordyceps sinensis có thể làm giảm đáng kể tình trạng xơ gan và cơ chế này có thể liên quan đến việc thúc đẩy quá trình phân hủy collagen. Đông trùng hạ thảo giúp hạn chế xơ gan và giảm tổn thương tế bào gan như lipid peroxide và TNF-α.
Ngăn ngừa lão hóa
Đông trùng hạ thảo tự nhiên hay đông trùng hạ thảo nuôi cấy, đều chứa các chất chống oxy hóa mạnh mẽ như flavonoid. Những hợp chất này giúp chống lại quá trình oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và làm chậm quá trình lão hóa, giảm sự lão hóa của tế bào ( theo ncbi).
Sử dụng đông trùng hạ thảo thường xuyên có thể giúp bạn giảm chống lão hóa tự nhiên.
Tốt cho thận
Nghiên cứu trên chuột phát hiện đông trùng hạ thảo có đặc tính chống viêm và giảm tình trạng nhiễm trùng. Nó cũng giảm nhiễm độc thận mãn tính do thuốc cyclosporin A (thường dùng trong điều trị bệnh thấp khớp), từ đó hỗ trợ sức khỏe thận.
Củng cố hệ miễn dịch
Đông trùng hạ thảo có khả năng thúc đẩy hoạt động của tế bào thực bào và tăng cường lượng bạch cầu đơn nhân, từ đó nâng cao khả năng miễn dịch của cơ thể.
Một nghiên cứu trên chuột mắc lupus ban đỏ cho thấy, chiết xuất đông trùng hạ thảo giúp giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh và tăng tỷ lệ sống sót. Ngoài ra, trong các thử nghiệm trên chuột được ghép tim, đông trùng hạ thảo còn cho thấy tiềm năng trong việc giảm nguy cơ thải ghép (theo pubmed).
Tuy nhiên, việc dùng đông trùng hạ thảo với người bị các vấn để về miễn dịch thì cần được nghiên cứu kỹ hơn để làm rõ các lợi ích này.
Giúp cơ thể phục hồi
Trong y học cổ truyền Trung Quốc, đông trùng hạ thảo được xem là “bí quyết” để phục hồi sức khỏe, nhất là sau khi bị bệnh. Nhờ nó thúc đẩy sản sinh ATP ( Adenosin triphotphat - nguồn năng lượng của tế bào) , giúp giảm mệt mỏi, và hỗ trợ phục hồi cơ thể nhanh chóng.
Đông trùng hạ thảo có mấy loại chế phẩm?
Đông trùng hạ thảo được chế biến dưới nhiều hình thức để phù hợp với nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng. Dưới đây là các dạng phổ biến nhất:
Đông trùng hạ thảo sấy khô
Bao gồm sấy nhiệt (40-60°C) hoặc sấy lạnh (10-30°C). Sấy lạnh giúp bảo toàn cấu trúc và mùi vị tự nhiên hơn so với sấy lạnh. Đặc biệt, đông trùng hạ thảo sấy thăng hoa theo công nghệ hiện đại nhất, nên sản phẩm được cấp đông nhanh dưới 0°C, rồi dùng áp suất chân không để loại bỏ 90% lượng nước, đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng trên 90%. Khi hoàn thành hình dạng, màu sắc, mùi vị và giá trị của đông trùng hạ thảo không thay đổi, với độ ẩm chỉ từ 1- 4% giúp bạn bảo quản được lâu hơn.
Dùng khoảng 2-3 sợi đông trùng hạ thảo khô cho vào 200- 250ml nước ấm, hãm 3- 5 phút rồi uống trà.
Đông trùng hạ thảo dạng bột
Dùng để pha uống, làm gia vị hoặc đắp mặt nạ dưỡng da hay thêm vào đồ ăn một cách nhanh gọn. Bạn chỉ cần cho trực tiếp bột đông trùng hạ thảo vào món ăn đã được làm chín, hoặc vào nước ép, như vậy là có thể dùng ngay. Nhưng loại bột thì bạn phải chọn nhà cung cấp uy tín, tránh mua phải hàng kém chất lượng.
Đông trùng hạ thảo tươi
Đông trùng hạ thảo tươi là loại sau khi thu hoạch xong chưa trải qua quá trình chế biến nào, chỉ được làm sạch và đóng gói nguyên sợi. Lưu trữ trong hộp chuyên dụng hoặc lọ thủy tinh, giữ ở ngăn mát tủ lạnh, có thể kéo dài thời gian sử dụng khoảng 2 tuần.
Ưu điểm là giữ nguyên hương vị và dưỡng chất tự nhiên nhưng lại dùng trong thời gian ngắn.
Đông trùng hạ thảo dạng viên nang
Là loại được làm từ chiết xuất từ đông trùng hạ thảo nguyên sợi, sau khi sấy khô, nghiền nhỏ, bột đông trùng hạ thảo được đóng thành viên nang (nén, cứng hoặc mềm). Dạng viên rất dễ sử dụng, hấp thu nhanh, nhà sản xuất có thể kết hợp với các dược liệu khác tùy vào mục đích để tăng hiệu quả sản phẩm.
Đông trùng hạ thảo dạng nước
Chiết xuất đông trùng hạ thảo thường kết hợp với các thảo dược như đẳng sâm, nam dương sâm, sâm ngọc linh, nhân sâm... tạo nên nhiều thực phẩm chức năng lành mạnh, giúp bảo vệ sức khỏe và nuôi dưỡng sắc đẹp. Dạng nước giúp cơ thể hấp thu nhanh, tiện lợi, dễ kiểm soát liều lượng và có thời gian sử dụng lâu.
Đông trùng hạ thảo dạng cao
Đông trùng dạng cao là sản phẩm chiết xuất từ đông trùng hạ thảo kết hợp cùng các dược liệu khác như linh chi, hồng sâm, được chế biến thành dạng sệt, cô đặc để tiện lợi cho việc sử dụng, hấp thụ và bảo quản hơn dạng tươi. Các sản phẩm này thường được đóng gói dưới dạng lọ, hộp và được sử dụng để bồi bổ sức khỏe, tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa bệnh tật.
Đông trùng hạ thảo dạng tinh dầu
Đông trùng dạng tinh dầu là cách gọi chung cho các sản phẩm chiết xuất từ đông trùng hạ thảo kết hợp với các loại tinh dầu khác, sản phẩm có thể lắn trực tiếp lên da, giúp thông mũi nhanh chóng, tỉnh táo, thư giãn cho người sử dụng.
Đông trùng dạng trà túi lọc
Đông trùng hạ thảo dạng trà túi lọc là một sản phẩm tiện lợi, là sự kết hợp giữa đông trùng hạ thảo khô với các loại thảo dược khác (như linh chi, trà, sâm, cam thảo...) và được đựng trong túi lọc, cho phép pha chế nhanh chóng và dễ dàng như pha trà thông thường.
Các câu hỏi thường gặp về đông trùng hạ thảo
Ai nên sử dụng đông trùng hạ thảo?
Người nên sử dụng đông trùng hạ thảo như
- Người cao tuổi
- Người mới ốm dậy
- Người bị suy giảm sinh lý
- Người thường xuyên mệt mỏi, muốn cải thiện sức khỏe
- Người bị rối loạn giấc ngủ.
