Tuyết Shan trà cổ thụ có hương vị như thế nào? Vì sao nhiều người lại đam mê dòng trà này đến vậy?
Nguồn gốc tự nhiên - thiên nhiên ban tặng
Đây chính là cốt lõi tạo nên sự khác biệt so với các loại trà thông thường:
Giống chè Shan tuyết cổ thụ
Trà Shan tuyết không phải là trà canh tác công nghiệp, hay trà trồng đại trà, mà nó là những cây chè cổ thụ mọc tự nhiên ở rừng núi cao Tây Bắc, có tuổi đời lên đến hàng trăm năm tuổi, nhờ tích lũy tinh hoa của trời đất theo năm tháng tạo nên chất trà đặc biệt.
Độ cao
Vị trí cây chè sinh trưởng cũng rất độc đáo, nó mọc trên những dãy núi cao, với độ cáo có thể trên 1.400m so với mực nước biển. Ví dụ Suối Giàng có các đỉnh núi có độ cao gần 2000m, không chỉ có Suối Giàng, mà còn có nhiều nơi khác nữa như Hà Giang, Yên Bái, Lào Cai....
Khí hậu
Vi mọc ở trên núi rừng Tây Bắc, nên ở đây thường có khí hậu mát mẻ quanh năm, sương mù dày đặc, không khí trong lành. Với biên độ chênh lệch nhiệt ngày đêm lớn giúp cây trà tích lũy nhiều chất quý và hương thơm vô cùng tinh tế. Cây trà hấp thu linh khí của đất trời và phát triển tốt mà không bị con người tác động.
Trong đó, Suối Giàng - Yên Bái (nay sát nhập vào Lào Cai), nằm ở độ cao từ 1.500 đến 1.800m so với mực nước biển, là nơi có nhiều gốc trà Shan Tuyết cổ thụ nhất.
Thổ nhưỡng màu mỡ
Cây trà mọc tự nhiên trong rừng, rễ cắm sâu vào lòng đất giàu khoáng chất, thổ nhưỡng nguyên sinh và phong phú, không có sự can thiệp của phân bón hóa học hay thuốc trừ sâu. Nhờ có khí hậu và thổ nhưỡng nơi đây đã tạo ra một thứ trà đặc biệt.
Theo một thông tin chia sẻ của GS-TS Nguyễn Quốc Vọng vào năm 2019, thì 100% trà Shan cổ thụ do người dân tộc thiểu số Dao, H’Mông, Tày, Thái chăm sóc.
Lá và búp phủ đầy "tuyết"
Trên búp trà và lá non có một lớp lông tơ trắng muốt như tuyết. Lớp "tuyết" này không chỉ giúp bảo vệ búp trà trước sự khắc nghiệt của thời tiết, mà còn là dấu hiệu nhận biết trà dễ dàng hơn. Vì trà có lớp lông tơ trắng như tuyết nên người ta còn gọi là trà Shan tuyết.
Quy trình chế biến thủ công tinh tế
Tuyết Shan trà cổ thụ thường được chế biến theo phương pháp thủ công truyền thống, đòi hỏi kỹ thuật cao và kinh nghiệm lâu năm.
Hái trà bằng tay
Vào sáng sớm tinh mơ, khi sương còn đọng trên những búp trà. Người dân địa phương đã bắt đầu tiến hành hái trà, những búp trà tươi tinh khiết sẽ được những bàn tay thoăt thoắt nhẹ nhàng cho vào trong gùi, hái trà sớm như vậy nhằm đảm bảo độ tươi ngon và chất lượng tối đa.
Sao trà
Trà hái xong sẽ nhanh chóng được chuyển về để sơ chế ngay. Người thợ sao trà cần làm nóng lò, khởi động thùng quay, quá trình này cần điều chỉnh nhiệt độ chuẩn, cho trà vào thời gian 3- 5 phút, khi sao trà sẽ hình thành dần hương thơm tinh khiết, độ ngon của trà thành phẩm, nên công đoạn này rất quan trọng.
Vò trà
Khi vò trà Shan tuyết người làm cần thực hiện nhẹ nhàng để tế bào trà bị dập và tiết ra phủ toàn bộ lá trà. Trà vò 2 lần, mỗi lần từ 15- 20 phút, vò xong sẽ được làm tơi. Lúc này trà đã xoăn và có dạng sợi đẹp mắt. Mỗi loại trà có thể có thời gian vò khác nhau.
Làm khô trà
Trà sẽ được làm tơi bằng phương pháp truyền thống, người thợ dùng tay để rũ trà cho tơi, không bị vón cục lại với nhau. Trà giữ được dáng vẻ xoăn chặt, cánh đều đẹp. Tiếp đó sẽ sấy trà, giúp trà định hình hương vị cuối cùng, cũng như màu sắc của lá trà.
Hương vị của núi rừng
Khi thưởng thức trà Shan tuyết cổ thụ bạn sẽ thấy:
Hương thơm
Một mùi hương phức hợp, mang đậm "chất" của núi rừng và hương cỏ cây, cùng mùi ngai ngái của khói bếp. Hương thơm tự nhiên, ngọt ngào, thanh khiết. Chỉ cần nâng chén trà gần mũi, là bạn liền cảm nhận được hết nhiều tầng hương này.
Vị trà
Trà có hai tầng hương vị rõ ràng, tiền vị đầy đặn, chát nhẹ nhưng rất thanh. Hậu vị ngọt tinh tế đọng lại vị ngọt sâu trong cổ họng. Đây là dấu ấn đặc trưng nhất của trà cổ thụ. Nhấp một ngụm trà xong vị chát sẽ ta biến chỉ đọng lại vị mát, mùi hương càng nồng nàn, cuối cùng là cái dư âm ngọt đặc trưng như mãi không phai.
Màu nước
Màu nước của trà Shan Tuyết lâu năm thường có màu vàng như màu mật ong, óng ánh. Bã trà pha xong cũng có màu vàng đều, tươi sáng. Trà cổ thụ chính hãng, đúng kiểu lâu năm sẽ có hương thơm tự nhiên, không lẫn tạp chất, vị ngọt sẽ đọng lại rất lâu.
Nước trong veo, không cặn đục
Dù pha nhiều lần, thì nước trà Shan tuyết vẫn trong, đẹp mắt. Hơn nữa, những phủ một lớp lông tơ mỏng có thể sẽ rũ xuống vào trong chén trà của bạn, đó là nét riêng của dòng trà hảo hạng này.
Giá trị văn hóa
Trà cổ thụ không chỉ là thức uống, mà còn là một phần văn hóa của người Việt:
Sản phẩm của sự bền vững
Người đồng bào Dao, H’Mông... đã sử dụng trà Shan tuyết từ hàng trăm năm nay, trà không chỉ là một đồ uống, mà còn mang giá trị văn hóa của người Tây Bắc. Người địa phương với sự hướng dẫn của nhà nước, ngày nay đã phát triển bền vững cây chè úy này.
Thế nên nói trà Shan tuyết gắn liền với đời sống văn hóa, tâm linh của người dân nơi đây cũng không sai.
Giá trị trong đời sống văn hóa
Trà Shan tuyết là thức uống hàng ngày của người dân, đó cũng là tách trà ngon thể hiện sự hiếu khách của gia chủ. Trà luôn xuất hiện trong đời sống người dân Việt Nam, dù là dịp đám cưới, đám hỏi, lễ Tết,.... đều luôn có những chén trà ngon.
Giá trị kinh tế
Trà Shan tuyết cổ thụ là những cây trà mọc hoang, không ai tác động. Trà hiếm nhưng sản lượng có hạn, quy trình thủ công, khiến nó trở thành loại trà có giá trị cao, được săn lùng bởi những người sành trà trong và ngoài nước.
Giá trị trong đời sống tâm linh
Trà Shan tuyết đối với người bản địa nó vừa có giá trị kinh tế cao, vừa có ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Những cây trà này được coi là linh thiêng, là nơi trú ngụ của tổ tiên, các vị thần linh. Nên ở đây còn thực hiện nghi lễ cúng ở dưới gốc cây, nhằm cầu bình an, sức khỏe và mùa bội thu.
Ở đây người dân coi chè là một phần quan trọng của bản sắc văn hóa, một món quà thiện nhiên ưu ái ban tặng.
Lời kết
Trà Shan tuyết cổ thụ chính là sự kết hợp của thiên thời, địa lợi, nhân hòa. Mỗi tách trà là tinh hoa của đất trời Tây Bắc, làm cho biết bao người say mê và nhớ mãi nếu đã từng được uống.
